Page 1010 - Vahid Rzayev

1008

"Təkamül", vaxtla - vaxtdan, mərhələdən - mərələnin, ara halı olmaqla, bir - birinin,
davamiyyət halı arasına, deyilibdir.
Çünki, yer üzündə baş verən bütün hallar, tədricən dəyişilərək, bir - birini
tamamlayaraq, ona bənzər hal olduğundan, heç bir hal, tam sonlanmadan, ona bənzər
davamiyyətdə olduğundan, hər bir hal, təzə, yeni, indicənə, baş verdiyi kimi, görünür.

Belə bir halın olmasına isə, bir səbəb var, o da, vaxtın - zamanın, olmaması haldır.
Bu səbəbdən, hər nəyi görürüksə, onu, yeni kimi görür, onu, yeni kimi qəbul edirik,
ona, o hala, yeni bir hal kimi yanaşmaq, onu indiki halla, indiki dövrlə, müqayisə
etməklə, ondan bir nəticəyə gəlməyə, çalışırıq.

Bir balaca da, irəli gedildikdə, hər hansı bir fikir, yanaşmasına, "mənbə", tələb oluna
bilir.
Tələb olunan, o "mənbədə", "nə deyilibdir", maraqlı deyil, "kim deyibdir", maraqlıdır.

"Niyə elə deyilibdir", maraqlı deyil, "nə vaxt deyilibdir ki?", maraqlıdır.
Hər bir halın, mahiyyəti yox, hər hansı bir halın, adlığı maraqlı olmağa başladığından,
bənzətmə, uydurma, oxşatma, ancaq müqayisə etmək baxışı ilə, yanaşılıb.

Hər nə, hər fikir, hər hansı bir mərhələdə deyilibsə, həmin fikir, o mərhələnin arasında
olan, fikirdir.
O düşüncə fikirləri ilə, o dövrü, o mərhələni, o ardıcıllığı, müqayisə edərək, bir
nəticəyə gəlmək olar ki, bu ardıcıllıq davamiyyətinə, təkamül adı, verilibdir.

Elm, belə bir fikir irəli sürür ki, yer üzündə Mamontlar, üç yüz min il bundan əvvəl,
mövcud olubdurlar.
Deməli əgər, Mamontlar üç yüz min il, bundan əvvəl mövcud olublarsa, deməli həmin
ərəfədə və ondan da, çox - çox əvvəl, Yer üzündə, insan mövcud olubdur.

Deməli, bir çox halların, mövcud və ardıcıl düzülüş halı, "min illərlə" deyil, "milyon
illərlə", ölçülə bilərlər.

Əgər, belə bir yanaşma ilə, hər hansı bir, tarixi mərhələyə yanaşsaq, deməli onların
ardıcıllıqlarının, mərhələ - mərhələ, bir - birini, tamamlama halı, düzülüş qaydası ilə
əvəzlənməsinə, "mərhələ - təkamül" kimi, anlaya bilərik.
Hal, mə'lum olanda, onun mərhələsi də, mə'lum ola bilir.

Halın mərhələsi, mə'lum olursa, o həmin mərhələnin, mahiyyət - mə'nası da,
aydınlaşmağa başlayır.
Əgər halın, mahiyyət - mə'nasını, o halın, o dövründə, baş verməsi kimi, qəbul etsək,
onda indiki dövrlə, keçmiş dövr arasındakı, müqayisə halı, həmin tarixi mərhələni,

aydınlaşdıracaqdır.
Bir neçə, müqayisəli hal arasında baş verən, hal hadisə, onun, mahiyyət - mə'nasında,
mərhələ - təkamül, halı arasındakı, "mənbəni" aydınlaşdıracaqdır.