Page 917 - Vahid Rzayev

915

Gözlə ki, bax ki...
Artırar, bəxş Edər...

Kiminləsə, onun vasitəsindən...
Çatdırar, Sevindirər...

Yer üzündə bu çağırışa - Dua, Duadandır - dedilər.

Duasız da - olmur, dedilər.
10.02.2018

***

Xızır - Xıdır, işığı...
Xızır - Xıdır bayramında,

“Xıdıra - Xıdır deyərlər,

Xıdıra, çıraq qoyarlar”
ifadəsində, yə'ni ki, Onunla olan, İşığının qarşısında, onunla gələn, işıq qarşısında,
İşıq yandırarlar, dəyilərdi.

Çox maraqlıdır ki, çox-çox qədim dövrdən, Azərbaycan ərazisində, yaşayış sahəsini,
axşamlar işıqlandırmaq üçün, “durna gözü”, deyilən Çıraqlardan istifadə ediblər.
O, çıraqlarda yandırmaq üçün, zeytun yağından istifadə olunurdu.

Zeytunun, özü və yağı, ilk insan yaranışından, onun yağını, müxtəlif sahələrdə
işlədilirdi.
O dövrdən də, Zeytunun özü də, ağacı da, çox dəyərli, çox faydalı, çox qiymətli olan
ağac sayılır.

Onu, o, Zeytun ağacını, ərazimizdə, çox əziz bilirdilər.
“Durna gözü” ilə, yaşayış sahəsəni işıqlandırmaq üçün istifadə edilən Zeytun yağı,
yanarkən, ağır, hisli yanmasın deyə, o, yağın tərkibinə, çox az miqdarda, nisbət hesabı
ilə, su əlavə etməklə məqsəd, işığın daha da, Parlaq olması üçün, saçması üçün, belə
bir üslubdan istifadə edilirdi.

Bu zaman, yağla - su miqdarının qarışığı, birlikdə yanarkən, o yanan kütlədən səs,
“çırtıltı” səsi çıxardığından, Durna gözünün bir adını da, onun işlək halını, mexaniki
vəziyyətini, iş prinsipini, iş fəaliyyətində çıxartdığı səsi ifadə etməklə, yanarkən baş
verən səslənməsini bildirməklə, “çırtıltı, şır, çır-Ağ”, kimi, ifadə olunaraq, “Çıraq”,
deyilirdi.
Çox - çox sonralar, məişətdə işlədilən, neft lampalarına da, elə indiki dövrün özündə
də, “Çıraq”, deyilir.