Page 89 - Vahid Rzayev

87

10.08.2015
***

Su quyuları, sistemi...
Azərbaycan ərazisində, ilkdən, Su quyuları şəbəkəsi, mühüm mühəndis qurğuları,
hesab edilirdi!

Su quyuları, mürəkkəb mühəndis, qurğuları olduğundan, o, Kənkanlar, (su quyusu
qazanlar), mütləq yerin relyefini, süxurları, dərin qatların, xüsusiyyətini dəqiq
bilənlər, məşğul olardılar.
Su quyularının, bir neçə mə'nası, olardı!

Su Quyuları, bir neçə funksiya daşıdığından, mə'nasız olaraq, Su xatirinə, Su quyuları
qazılmaz, inşa edilməzdi!
Su quyuları, mütləq olaraq, şəbəkə tipində, Şimal səmtdən başlayıb, (şəhərin, yaşayış
ərazisinin yerləşdiyi sahəyə görə, cəhətləri tə'yin etməklə inşa edilərdi), Cənub
istiqamətə, o səmtə, dərin qatların, süxur relyeflərini, nəzərə alaraq, Qərbdən, yenə də,
Çənuba doğru, quyu ilə, quyu arası məsafəni, nəzərə alaraq, qazılardı!

Su quyularının, funksional olaraq, inşa edilməsi və şəbəkələşməsi, Yaz vaxtı, suların,
(yağış), artdığı ərəfədə, su daşqınlarının qarşısını almaq məqsədi ilə, yay vaxtı isə,
yaşayış sahəsində, torpağın nisbi nəm qədərini nizamlamaq, torpaq qatında nisbi
nəmişliyi bərabər bölmək üçün, nizamında saxlamaq üçün, eyni vaxtda o mövsümdə,
sudan içmək üçün, istifadə etmək, məqsədini daşıyırdı.

Quyular şəbəkəsi mütləq Şimal səmtdən başlayıb, su hövzələrinə tərəf,
istiqamətləndirərdilər ki, yer altı sular, yer altı çaylar, yer səthində olan, axar suları,
çay və arxların suyunu yer altına dartıb, aparıb, özünə qovuşdurmasın!
Bu səbəbdən, su quyuları sistemi, mühəndis qurğular qədərində, çox vacib bir şəbəkə,
hesab edilirdi!

Su quyularının, bir - biri arasındakı məsafələr, ona görə nəzərə alınırdı ki, hər bir, Su
quyusu daxilinə, yer səthindən, dərin qatlara, sorulan hava qədəri, onların bərabər Su
nizam, qədərini nizamlasın!

Su quyularının, dərinliyi, mühüm əhəmiyyət, kəsb edirdi!
Quyu dərinliyindən ilk su qatına 5,5-metrdə çatdıqda, onu indiki dildə desək,
“texniki”- su, 9, və 11-metrdə, su qatına çatdıqda, o, Su quyusuna, “Qızıl quyu, Günəş
quyusu” - deyilərdi!

Çünki 11-metr dərinlikdə və ondan da, dərindən olan Su, çox-çox sağlam, heç bir
əlavə dad, və qarışığı olmayan, duzlardan, qarışıqlıqlardan, təmizləmiş, su kimi,
müalicəvi su kimi, bilərdilır!