Page 844 - Vahid Rzayev

842

O adlıqlar arasında, İşıq Kahinlərindən, Zaviyələr, çox - çox sonralar, onları Zadələr,
kimi adlıqla əvəzləsələr də, onların Azərbaycan ərazisinin sahibləri olanlar, onlar çox
qədim İşıq Kahinlərinin mahiyyıini heç də, zəiflədə bilməyiblər.
Biz, öz ərazimizə heç vaxt, heç bir yerdən köçüb gəlməmişik, bizlər oturduğumuz
yerdə, oturmuşuq. Ərazimizə çox sonralar köçüb gələnlər, burada, bu ərazidə
yerləşənlər, tarixi mərhələnin və o tarixi dövrü yaddaşlardan uzaqlaşdırmaqla, bir çox
adlıqlarımızı öz adlarına çıxmaqla, tarixi ərəfəni gizlətməyə çalışıblar.

Azərbaycan ərazisinin çox - çox qədim dövrdən mövcud olması, etnoqrafik, mifoloju,
arxeoloji adlıq və aşkar olunan eksponatlarla çox zəngindir.
Yuxarıda sadalananlarla yanaşı, Azərbaycan ərazisində, daşlar, qayalar üzərində işarə
olunmuş, Ayaq izləri, onlar nəyi simvolizə etmək məqsədi ilə daşlar, qayalar üzərinə
həkk olunduğunu, nə kimin mə'na daşıdığını, aydınlaşdırmalı olacağıq.

Ayaq izini, xüsusi olaraq, daşlar üstünə həkk etmək məqsədi, o vaxt qəribə xarakter
daşıyırdı ki, həmin ayaq - forma izləri, çox nadir hallarda rast gəlinə bilən bir həndəsi,
anatomik formanı xarakterizə etmiş, daşımış olsun.

Amma, Yer üzündə mövcud olan daşlar, qayalar üzərindəki ayaq izlərinin var olması,
Yer insanını heç vaxt təəcübləndirə bilməzdi, o səbəbdən ki, bütün insanların ayaqları
var və o ayaq formalarını, başqa yerdə, başqa ərazidə daş üstündə görmüş olsa idi bu
görüntü onları heç təəccüblənməzdi, ona görə ki, həmin o ayaqdan, elə özündə də,
var.
Deməli buradakı, daş, qaya üzərindəki, “ayaq ləpir izləri”, tamamı ilə, başqa mə'na
kəsb etməlidir.

Məsələ belədir ki, daş, qaya üzərindəki, belə “ayaq ləpir”, izlərini tarixləşdirmək
məqsədi, bu halda, tamamı ilə, başqadır.
Həmin “ayaq ləpir” uzləri, sırf ayağa aid ola biləndir.

Amma ki, ayağa aid olan, ayaqqabı geyiminə aid, uyğun ola bilməz.
Ona görə ki, ilk insan “ayyaqqabı”, geyinməyib, o ayaqqabı haqda heç düşünməyib

də.
Müxtəlif tarixi mərhələlərdə, məsələn Hindular, çox sonralar, “makasin”, deyilən
ayaq geyimindən istifadə ediblər.
O da, yumşaq heyvan dərisindən olmaqla, onu istifadə ediblər ki, hərəkət vaxtı, ov
vaxtı, əlavə səs yaratmasın.

Müxtəlif vaxtlarda, müxtəlif ərəfələrdə insanlar, ayaqqabı geyimlərindən istifadə
ediblər.
XIX - XX əsrə qədər, Azərbaycan ərazisində, əhali, “çarıq”, geyiblər.