Page 424 - Vahid Rzayev

422

Bütün bu araşdırmaların hamısı, elə biri-birinə bağlı və elə biri-birini, tamamlayır ki,
daha həqiqətlər qarşısında ancaq heyrət gəlir, heyrət dayanır!
Çünki, bir çox tarıxı mə'bədlərin daş üstü təsvirlərinə baxıb, araşdıranda, olsun Misir
Ehramları, olsun Mayya mədəniyyəti Abidələri və s. hamısının üzərində, daş yaddaşı,
Gəmi Qaya, Qobustan, Azərbaycan ərasisində, mağaralarda, qayalarda sirli-sirli
qalmaqla, Azərbaycan məktəbinin davamıdırlar!

Bütün ətraf əzari Arxitekturalarının bir məktəbi, Gəmi Qaya, Qız Qalası, İçəri Şəhər
Arxitekturasında, çox ustalıqla işlədiliblər!
Ümumiyyətcə xalçalar, bir kitabə kimi, xal-xal ilmələnərək, bir yazı-mətn kimi
baxlıırdı!
Toxunan Xalçalarda işlədilən mə'naları, onlara işlədilən Rənglər tamamlayırdı!

Ornamentlər, həndəsi formalar, simvollar rənglərlə, biri-birinin mətnlərini, bu
xalçanın niyə bu tərtibatı daşıdığının mahiyyətini, bir yazı mədəniyyəti kimi,
xarakterizə edirdi!

Xalçalar çox zərif, çox mə'nalı, Kainat, Səma, Təbiət qüvvələri, Su, Torpaq, bütün
Aləmləri özündə cəm etdiyindən, onlar nəticədə xalçalarda, təsfir, təstiq edirdi!
“Xalça”, ad deyil, adlıq deyil! O, ad daşımır!
“Xalça”, xal daşıyır, üslub daşıyır, rəng daşıyır, söz, söhbət, mətn, ərəfə, daşıyır!

Mə'na, məntiq, mahiyyət daşıyır!
“Xalça”, ilmə - ilmə xal - xal, rənglər aləmi, rənglər, səmalar aləmi olaraq, cəmində,
ona Xal - ça deyilib, belə İfadə olunub!

Çox sonralar, dulusçular o, sənətkarlar, xalçalar üzərində işlədilən bir çox,
ornamentləri, həndəsi formaları, svastikanı, spiralı, butanı, maq, maqik işarələri, gil,
saxsı qablar üzərind də, gil, saxsı mə'mulatlarının üzərinə, köçürüb, həkk ediblər!
Azərbaycan ərazisində, miskərlər, zərgərlər bu ənənələri, bu təsviri sənət məktəbini
davam edərək, mis qablar üzərinə, zərgərlik mə'mulatlarına, bu İşarələri, çox ustalıqla
köçürüb, həkk ediblər, yaşada biliblər!

25.09.2016

***

İlki su ilə, Sonu, su ilə...
Dünyaya insan gəlir, ilki Su ilə!

Dünyadan, İnsan köçür, onun da sonu, su ilə!

Niyə, dünyadan köçən İnsan, torpağa - torpaqla yox, torpağa da, qovuşmalıdır, su ilə?
Əvvəli də, su ilə, sonu yenə də, su ilə!