Page 423 - Vahid Rzayev
P. 423
421
Bu təsvirlərin hamısı, həm Yer üzünü əhatə edən, Bürclər ərəfəsini, Maqik qüvvəyə
malik olan, bir çox “həndəsi formaları”, Kainat mexanikasını, Astronomiyanı, əhatə
edirdi!
Xalçalara köçürülən, həmin işarələr, tətbiqi -təsviri sənət əsər kimi, yaşayış
sahələrində, divar üstünə asmaq, şərti ilə toxynurdu!
Onların üzərində olan o, Kainat mexanikasını, Astronomiyanı, ayaq altına salmaq,
məqsədə üyğun sayılmırdı!
Ayaq altına, ev şəraitində, həsir, onunun üstündən, palaz, kilim sərilərdi!
Amma, kilim, palazlar da, adətən düz xətli formalarda, zolaqlı xətlərlə toxunardı ki,
yaşayış sahəsinə, evə, həyətə, ailələrə, yollar “açılsın”, yollar uzansın, evə uğurlar
gəlsin, çatsın!
Xalçalar isə, xüsusi tərtibatlarla, xüsusi ölçülərə uyğun, xüsusi ornament və xüsusi,
həndəsi quruluşlarla, tərtibat verilirdi!
O, tərtibatçılar, kor - koranə olaraq, heç bir tərtibat vermirdilər!
Hər bir yaşayış evində, orta ölçü xalçalara, mə'na, mahiyyət, köçürülürdü ki, hər bir
xalçaya, baxan başqa adam, ailə üzvü olmayan, kənardan gələn qonaq, bu Xalça
tərtibatında, bu ailəyə hansı talismanın, uyğun olduğu bəlli olurdu!
Qaya üstü təsvirləri, tədqiq edənlər, belə bir qənaətə gəlirlər ki, həmin qaya üstü
təsvirləri, çobanlar o daşlara həkk edərək, maldarlıqla məşqul olduqlarını demək
istəyiblər!
Bu versiya, tamamı ilə, yanlışdır!
Çoban peşəsi çox yaxşı və lazlmlı peşədir!
Amma ki, çoban həm Astronom, həm sirli, örtülü, güzgü effektləri ilə, Səma
simvollarını, Kainat İşıq qanunlarını daş üzərinə dəqiqlik və ardıcıllıqlarla həkk
etməsi, bir o qədər də, inandırıcı görünmür!
Amma ki, bir “xal, xalça”, söz birləşməsi, Azərbaycan ərazisində, Şe'rlərdə,
Qəzəllərdə, xalq mahnılarında “Xal”, kəlməsi, bir İşarə, bir xal kimi, üstü örtülü, sirli
bir ifada kimi, işlədiblər!
“Sənin bir xalına, Buxaranı verərəm”, deyən kəs, xalın nə mə'na, kəsb etdiyini, yaxşı
bilirmiş!
Bu Qaya üstü abidələrdə nə kimi, qeyd-yazı, simvollar, ornamentlər, həndəsi
formalar, o, təsvirlərin bu ərazidən, Azərbaycan ərazisindən ilkin yayılması, qaya
üzərində həkk edilmiş, Qoç, Buğa, simvollarının bütün elementləri Günəş mə'bədi,
Qız Qalası da, işəri şəhər, (Elm şəhərinin), qoşa darvaza qapıları üzərində, bir çox
Qalalar üzərində, şox ustalıqla istifadə edilmişdir!
