Page 130 - Vahid Rzayev

128

Yə'ni, Yaz vaxtı, Günəşin “Qoç”- Bürcündən, “Buğa” – Bürcünə, keçən ərəfədə,
(indiki təqvimlə, fevral ayının 18-dən, mart ayının 18 - zi ərəfəsi, bu tufan ərəfəsi və
tufanın dayanması ərəfəsi kimi xarakterizə olunurdu. Həyatın yenidən başlaması,
təzələnməsi, yenilənməsi yaddaşı idi). Torpağın, gücə, vəcdə gəlməsi, Torpaq altında
olan, bütün Bitkilərin görünməsi, güclə, güc sərf etməklə, boy artması ərəfəsi, hesab
edilirdi.
Səbəblərdən biri də, o idi ki, Buğa bürcü görünən ərəfədə, tufandan xilas ərəfəsi,
suyun çəkilməyə başlayıb, Yer üzündə, Həyatın bir də, başlaması mə`nası, anlamı, idi.
Bu ərəfədən, Səmada Günəşli günlərin başlaması, hava, torpağın istinməsi, yeni həyat
bəxş edirdi.
Günəşli günlərlə, Ağ buludlar topalaşıb, hərəkətə gəldi, dünyasını dəyişənlər yad
olundu, dirilər bir – birinə daha da, mehriban oldu.

O, İnsanlar arasına, mehribançılıq, bir də döndü, bir də qayıtdı.
Azərbaycan ərzisində, Gəmi Qayada, Nuh-çıxanda, Tufandan sonra, Sudan xilas
olunmayanlara, məzarlar qazıldı. İlk məzarlara və məzarlıqlara yerlər ayrıldı. O,
Məzarlıqlar, mə`na, yaddaş daşıyıcıları, hesab olundu.

Tufan vaxtı, ətrafda olan Dağlar, Qayalar, nicat və xilas daşları hesab olduğundan, ilk
məzar daşlarına, “onlar ucalıqlara yüksəldi” – anlamı ilə, hündür ensiz daşlar seçildi.

O, Daşlar üzərinə, qovv, qavv, çaxmaq daşları vasitəsi ilə, tufan vaxtı, tufan ərəfəsi,
günləri həkk olundu (epitafiya – məzar üstü yazı qeydləri). Dəfnlər ilkdən olduğu
kimi, məzarlar qazmaqla icra olundu.
İlkdən olduğu kimi, bir yaddaş daşıyıcısının davamı kimi, o, yaddaşı saxladılar ki,
insan, canlı bu Yer aləminə, “örtülü” – aləmdən gəldiyindən, örtməklə, örtülməklə də,
bu Yer aləmindən, Dünyadan köçürlər yaddaşı idi.

Fərq etmirdi, insan hansı mövqe tutmuş olsa da, belə, o insana, çox əziz və diqqətlə,
yanaşmanın nəticəsi, hesab olunurdu.
Bu dünyadan köçən, heç bir canlının, açıq sahədə, qalması qəbul edilə bilməyən bir
hal idi.

İnsan - insanı, canlını, əziz bilməsi, İnsan məxsusiyyəti yox, İnsan mənsubiyyəti idi.
(Məxsusdur ayrı, Mənsubdur ayrı)

Məzar üzərində, işarəli olan, o, daşların, (çox-çox sonralar “baş daşı”- kimi
adlandırıldı), ilk məzarların səmti, Günəşin sübh vaxtı, Uş ərəfəsində çıxma
istiqamətinə doğru olaraq qazıldı.
“Sən İşığına, qovuşdun, hamımız o işığa qovuşacağıq” - deyərək, dəfn edilirdilər.
Həmin, məzarlıqlar və məzar daşları, eyni vaxtda, aqibət sonluğu yox, insanın yüksək
varlıq olduğu, yüksəklərə qovuşar mə`nası daşıyırdı.