Page 663 - Vahid Rzayev

661

Bu baxış, tamamı ilə düzgün baxışdır. Biz bu əraziyə heç bir yerdən gəlməmişik,
amma bu ərazidə ilkdən var olmuşuq. Hər gələni də, özümüzə qonaq bilmişik.
Amma çox qədim xəritələrdə Xəzər dənizi “Kirkan”- dənizi adı ilə adlandırılırdı.

Sonrakı tarixi mərhələlərdə Haa-Zərlər (Haa - tükənməyən, davamlı, qurtarmayan,
bitməyən, sonu görünməyən Zərlər, işıqlılar kimi) adlandırılaraq “h”- düşərək, “x”-ilə
əvəzlənib. Xə-Zər kimi, tələffüz olunub.
Azər dedıkdə, o tarixi ərəfə, ərazi ilə - ərazidə məskunlaşmış insanlar nəzərdə tutulur.

Azər-İ dedikdə, “İ”- cəm şəkilçisi kimi ifadə olunaraq, Azər-in özlüyünün, məkanının
ifadəsidir.
Fiziki – coğrafi xəritələrdə, “Azərİ” – adlı heç bir kənd, qəsəbə, ərazi mövcud deyil
ki, Azər-İ adlığı “kiməsə, harasa, hansısa bir əraziyə) məxsus olsun.

“İ”- yönəldici, istiqamətləndiricidir. Ada, Adlığa tamamlayıcı və funksiya
daşıyıcısıdır. Cəm şəkilçisidir, mənsubiyyət bildiricisidir. (Bu ərəfədə çox tez-tez
deyilən, şərhi isə verılə bilinməyən, tarixi kökü olmayan, Azər-İ “bizə yaddır, adlığı”,
çox lazımsız, mə`nasız, boş düşüncədən başqa, bir daşıyıcı deyildir).
Çünki, əsrlərlə yer üzündə Nuh xillaskarlığı ilə bağlı olan müxtəlif ərazilərdə, Zər,
Azər adlı şəhər, yaşayış məskənləri inşa olunub və Azərbaycanın arxitektura məktəbi
- elementlərindən istifadə olunub.

Zər düşdü, Zərdə düşdü, İşıqdan düşdü, Əraziyə Zər, A-Zər düşdü, A-Zəri düşdü! İlk
olan, İşıqdan törəyən, İşıq törədicisi olan, Zəri düşdü!
Dünya tüfanından sonra, Həzrəti Nuh ailəsi və tufandan xilas olmuş o insanlar bu
ərazini, bu coğrafiyanı Duz yolu, İpək yolu, Zər, İşıq yolu kimi əbədiləşdirə biliblər.

Bizi, ərazimizi Zərlərin, Babların, Maqların, Qamların, Durların, Kahinlərin əraziləri
kimi də tanıyıb, dəyərləndiriblər. Bu səbəbdən, Zər, Azər, vətənləri Azərilərin
vətənidir - deyib, tanıyıblar.
Biz Zərik, Zərdənik, Azərləyik, Azəriyik! Bu adlıqları biz özümüzə vermədik, bizi
görüb, bizə baxıb, bizi belə adlandırdılar.

15.08.2017
***

Naxçıvanda “Gəmiqaya”da daş üzərində çox qədim təsvirdən.
Hər bir yaranış məcburiyyətdən yox, zəruriyyətdən yaranır. Hər bir varlıq İlkini dərk

edib axtarmaq istəməsi məcburiyyətdən yox, zəruriyyət üzərindən mövcuddur.Böyük
partlayışdan kainata ilkin səs yaddaşı, söz yaddaşı, ahəng yaddaşı və rəng yaddaşında
bir mütləqlik yaddaş daşıyıcısı oldu.
Başlanğıc nöqtədən ( ekspansiya) sürət başlayır. O başlanğıc nöqtə bütün yaranmış və
yaranacaq olan varlıqlara dayanmayan hərəkət “ Vericidir”. Lakin bir nöqtədən