Page 498 - Vahid Rzayev

496

Həmin, Buta quruluş formasını, çox - çox sonralar, həndəsi qaruluş kimi, Ornament
quruluşu kimi, bir çox Arxitekturalarda, istifadə etməklə, Azərlər, onun mahiyyətini,
İlahiliyini, qorumağa çalışıblar.
Bu səbəbdən, Dulusçuluqda, Xalça toxunuşunda, bir çox sahələrdə, “Buta”,
mahiyyətini, praktiki olaraq, qoruyurdular.

Çox - çox sonralar, bizim Buta simvol quruluşumuza, Dünya, bir ad da, əlavə etdi.
Butanı, bir adla da, “Peysli”, kimi, adlandırdılar.

Əgər ki, deyilən həmin Buta, Eksentrik, Peyslinin, funksionallığına, iş prinsipinə
baxdıqda, bir çox hallar, olduğu kimi, aydınlaşa bilir.

Baxaq bir neçə misala.
Odlu silahların, İş prinsipi, çox sadədir.

Alışan barıt, (buna Fizikada, təpmə qüvvəsi deyilir), ilk anda özünü, feriyə sıxır, bu
səbəbdən, odlu silahı əlində tutan insan da, ona mütənasib olaraq, özü də, geriyə
sıxılır, nəticədə odlu silahdan, atəş açılır.
Bu zaman, həmin an, odlu silah lüləsində, hansı fiziki qanun işlək olur ki, əgər, alışan
barıt, “təpmə qüvvəsinə”, tabedirsə, niyə tüfəng lüləsinin, dib tərəfini dağıtmır, əksinə
olaraq, dönüb geriyə, lülə daxilində, əks hərəkətə çevrilir?

Bu halda, nə baş verir?
Lülə daxilində, alışan barıt, anilikdə dönüb, Buta, Eksentrik hala, keçir ki, alışan
barıtın, hərəkət səmtini, öz yerində təkrarən əksinə çevirərək, ardıcıl davam halına,
gətirir.
Yə'ni, təpmə ilə, sıxma anı arasında, Buta, Eksentrik gücü, hərəkət verici, Qüvvəyə
çevrilir.
Güllə, silindr daxilində, hərəkət qüvvəsinə, çevrilir.

Avtomobil mühərrikinin kamerasında alışan yanacaq miqdarı, Kinetik enerjidən,
Mexaniki enerjiyə, çevrilir ki, avromobil də, geriyə sıxılmaqla, irəliyə hərəkət edir.

Həmin, Kinetik Enerji ilə, Mexaniki Enerji arasında, anilikdə, dayanmayan,
tükənməyən, ardıcıl təkrarlanan, Buta, Eksentrik qanunu, işlək olur.
Maraqlı bir hal da, ondan ibarətdir ki, maşın - mexanizmlər, təyyarələr, kosmik
raketlər də, gəmilər, qatarlar, arabalar, bütün hərəkət obyektləri, iki hallı, bir hədli,
hərəkətdədirlər.
Onların mühərrikləri, Buta, Eksentrik qanununa tabe olub, maddə və enejinin
itməməsi qanununa tabe olub, hərəkətləri isə, düz xətli, bərabər sü'rətli, hərəkət
qanununa tabe olub, müstəvi, səthlə, özləri arasında, bir vahid, Zərrə yastıq, məsafə
qanununa tabe olaraq, hərəkət edərlər.

05.03.2017