Page 156 - Vahid Rzayev

154

***
İlanlı dağ, Haça dağ...

Həmin, İlanlı dağ, Haça dağ, Azərbaycan ərazisində, Naxçıvanda yerləşir.
Əslində, həmin İlanlı dağa, xalq arasında, görkıminə görə, ikinci ad, “Haça-dağı” -
kimi də, ad verilib.

Amma adı, “İlanlı dağ”- kimi adlanır!

İlan - çox qədim, anlayışa görə, o, Ağ kəhkəşana, Saman yolu, Süd yolu, adı
verməklə, müxtəlif dövrlərdə, müxtəlif xalqlar tərəfindən, min illərlə, mifik
təfəkkürdən, əfsanə, əsatir kimi də, xarakterizə ediblər, müxtəlif rəvayətlərlə, qadının,
“südü axdı, südü töküldü”, kimi də, təqdim ediblər.
Amma, həmin o, Ağ kəhkəşan, İlan adı, İlan adlığı, Süd yolu, Saman yolu adını da,
daşımaqla, İşıq, rahatçılıq, temperatur hədlərini bərabər bölər, normallaşdıran, çox
diqqətli olan, yol aydınlaşdıran, yolu göstərən, anlamı daşıyıb!

Yer üzündə olan, bütün dağlara, “Dağ” - deməklə, yə'ni, dağ vurar, İşıq gücü, İşıqlı
dağ, İşıqla yeniləşdirər, kimi xarakterizə, olunub!
Yer üzündə, bütün əczəxanalar, (apteklər), Tibb müəssisələrində, vazaya dolanmış
İlan, simvol işarəsini, daşıyır!

Bu simvola əsasən, heç də, orada təsvir olunan, həmin İlan, öz zəhərini, o, vazaya
tökmür.
Çox qədim, anlayışa görə, İlanla bənzər olan, Ağ kəhkəşan - İşıqla, yenilik gətirər,
çətinlikləri, İşıqla açar, anlamı daşıyıb!
Çox-çox qədim dövrdə, Nuh - çıxanda, Naxçıvanda, xəstəliklər zamanı, xəstə hal
insan, iki ovcunda Su, üzünü İlanlı dağa tutub, “xəstəliyimin, getməsinə, sağlam
olmağıma, İşıqla kömək et” - deməklə, həmin su ilə, üzünü yumaqla, islatmaqla,
xəstəliyin, sakitləşməsinə kömək etdiyindən, eyni vaxtda, Gəmi-Qaya ilə, Ağrı dağ,
arasında, bir xətdə dayandıqlarına görə, İlanlı dağa, Haça dağa, Xilaskar dağı kimi də,
baxırdılar!

Çünki, başqa ərazidə olmaqla da, xəstə hal olan insan, üzünü, Saman yoluna, Süd
yoluna, Ağ kəhkəşana, ovuclarında, su tutmaqla, sağlamlıq köməyini çağırıb,
istədiyindən, v’ eyni vaxtda, Göydə çox rahat müşahidə olunan, həmin İlana bənzər,
Dumanlığa, müxtəlif dövrlərdə, müxtəlif xalqlar, Süd yolu, adı verməklə, müxtəlif
miflər, əsatirlər, rəvayərlər, uydura biliblər.
Bu, səbəbdən, çox - çox, qədim olan, həmin forma işarə, İlana bənzər dumanlıq, çox
sonralar, apteklər üzərində, yerləşdirməklə, vurmaqla, o işarəni, paltar üzərində,
daşımaqla, simvolik olan, Vaza - “ovuca yığılmış su” mə'nasını daşımaqla, o, vazaya
dolanmış İlan isə, “o, Ağ kəhkəşan, sağlamlıq gətirər, o, İşıq paylıdır”- kimi, şərh
olunardı!