Азәрбайҹан Республикасы “Тәһсил” Ҹәмиййәтинин тәсис етдийи беш серийалы “Билҝи” дәрҝисинин йаранмасы вә фәалиййәти һаггында

 Јәгин охуҹулар техника елмләри доктору Низами Исмайыловун сайтымызда йерләшдирилмиш мәгаләси илә артыг танышдырлар вә “Тәһсил” Ҹәмиййәтинин фәалиййәти илә бағлы мүәййән билҝиләрә маликдирләр. Һәмин сәпҝидә йазымызы давам етдиририк.

Мәлумдур ки, ССРИ дағылыдыгдан сонра онун тәркибиндән айрылмыш республикалар мүстәгилликләрини елан етдиләр. ССРИ-нин бүтүн варитаты Русийа Федерасийасынын әлиндә галды. Диҝәр республикаларда олдуғу кими, Азәрбайҹан Республикасы да ҹидди сосиал-игтисади чәтинликләрлә үзләшди, диҝәр тәрәфдән дә ермәни тәҹавүзү… Һәтта дөвләт мүәссисәләриндә ишләйәнләрин әмәк һаггларынын вахтлы-вахтында верилмәси чәтин иди. Һәмин дөврдә бөһран вәзиййәтиндә олан саһәләрдән бири дә тәһсил саһәси иди. Малиййә чәтинлийиндән нә Елмләр Академийасынын, онун Елми-Тәдгигат инстутларынын, һабелә али тәһсил оҹагларынын елми журналлары вахтлы-вахтында нәшр олунмурду. Мәлумдур ки, елми-тәдгигат ишләри дәрҹ олунмурса, вахты-вахтында елми-иҹтимаиййәтә чатдырылмырса актуаллығыны вә әһәмиййәтини итирир.

Бүтүн бунлары нәзәрә алараг “Тәһсил” Ҹәмиййәтиндә елми журналларын тәсис олунмасы зәрурәти йаранды. 1998-ҹи илдә “Тәһсил” Ҹәмиййәтинин адындан Азәрбайҹан Республикасынын Мәтбуат вә Информасийа Назирлийинә “Билҝи” дәрҝисинин (5 серийалы) азәрбайҹан, рус вә инҝилис дилиндә нәшр олунмасы вә йайылмасына иҹазә верилмәсинә даир мүраҹиәт едилди. Назирлийин әмәкдашы Халидә ханымын көмәклийи сайәсиндә бүтүн сәнәдләр һазырланыб тәгдим едилди. Фүрсәтдән истифадә едиб Халидә ханыма миннәтдарлығымызы билдиририк.
Беләликлә, Мәтбуат вә информасийа Назирлийинин 9 йанвар 1999-ҹу ил тарихли разылыг мәктубу( гейдиййат нөмрәси Б 70, серийа АБ № 022270 лисензийасы) илә дәрҝинин нәшр олунмасы вә йайылмасына иҹазә верилди.
Бундан сонра т.е.д Низами Исмайылов, т.е.д Валеһ Бахшәлийев, фәлсәфә доктору Зәки Вәлийев ф.р.е.д . Рөвшән Гулийевин ҝәрҝин зәһмәтләри вә тәшкилатчылығы сайәсиндә 1999-ҹу илдә “Билҝи” дәрҝисинин “Техника” серийасы ишыг үзү ҝөрдү. Артыг 2000-ҹи илдә “Билҝи” дәрҝисинин 5 серийасынын һамысы :“Тәһсил, мәдәниййәт, инҹәсәнәт” “Техника”, “Физика, рийазиййат, йер елмләри”, “Кимйа, биолоҝийа. Тибб”, “Сосиал билҝиләр” серийалары ишыг үзү ҝөрдү. Елми иҹтимаиййәтин иштиракы илә журналларын бөйүк тәгдимат мәрасими кечирилди, хейир-дуа верилди.
2000-ҹи илин сонунадәк бүтүн журналларын редаксийә һейәти формалашдырылды. Мәһз һәмин алимләрин әзмкар әмәйи сайәсиндә беш серийанын һәр биринин ил әрзиндә дөрд нөмрәси нәшр олунду, ҝениш, елми иҹтимаиййәтә тәгдим едилди вә йүксәк гиймәтләндирилди.
Бунун әсас сәбәбләриндән бири дәрҹ олунаҹаг мәгаләләрин аноним (мүәллифи билдирилмәдән) редаксийаларда мүзакирәси вә нәшри мәсләһәт билинән мәтнләрә мүвафиг саһә алимләриндән елми рәй алынмасы иди.
2001-ҹи илдә елми иҹтимаиййәтин тәкиди илә “Билҝи” дәрҝисинин Редаксийа Шурасы йарадылды вә һәр бир серийанын редаксийә һейәти йенидән тәшкил едилди. Ҝөркәмли елм хадими, дүнйа елм аләминдә танынмыш сима АМЕА-нын мүхбир үзвү, профессор Рафиг Әлийев дәрҝинин дәрҝинин баш редактору, т.е.д. Низами Исмайылов елми катиби сечилди (Она гәдәр баш редактор АР Тәһсил Ҹәмиййәтинин сәдри досент Нуғай Әлийев олмушдур). Профессор Рафиг Әлийевин сәйләри нәтиҹәсиндә дәрҝинин Редаксийа Шурасына дүнйанын бир чох өлкәләриндән ҝөркәмли алимләр ҹәлб едилди: бу дөврдә артыг дәрҝинин серийаларында мүхтәлиф өлкәләрин алимләринин, һабелә өлкә алим вә мүтәхәссисләринин елми әсәрләри дәрҹ олунурду. Дәрҝинин “Техника” серийасы 2003-ҹү илдә Алманийада ән йахшы техники журналларын сәрҝисиндә нүмайиш етдирилмишди. Һәмин илдән һәм дә “Билҝи” дәрҝиси серийасына йени “Бизнес” журналлары әлавә едилди.
Дәрҝинин серийаларынын Бейнәлхалг гейдиййатдан кечмәси үчүн Франсайа- Парисдәки ЈУНЕСКО-нун елм шөбәсинә мүраҹиәт едилмишди. Бу мәгсәдлә серийаларда дәрҹ олунан мәгаләләрин хүласәләринин ора ҝөндәрилмәси вә журналларын үч ил дөври нәшри тәмин едилмишди. Апарылан ишләр вә редаксийа һейәтләринин сәйләри нәтиҹәсиндә вә тәләбләр йеринә йетирилдийинә ҝөрә 2003 –ҹү илдә “Билҝи” дәрҝинин бүтүн серийалары дөврү нәшрләринин Бейнәлхалг гейдиййат нөмрәсини алмышды. Онлар ашағыдакылардыр:

İSSN 1683-7592
Key title: Билҝи. Физика, рийазиййат , йер елмлари
Abbreviated key title: Билҝи, Физ, рийазиййат , йер елмл.

ISSN 1683-7606
Key title: Билҝи. Таһсил, маданиййат, инҹасанат
Abbreviated key title: Билҝи, Таһсил, маданиййат, инҹасанат

ISSN 1683-7614
Key title: Билҝи. Кимйа, биолоҝийа, тибб
Abbreviated key title: Билҝи, Ким. биол. Тибб

ISSN 1683-7622
Key title: Билҝи. Теһника
Abbreviated key title: Билҝи, Теһн.

ISSN 1683-7649
Key title: Билҝи. Сосиал билҝилар
Abbreviated key title: Билҝи, Сос. билҝилар

Гейд: Етираф етмәк лазымдыр ки, мәрһум академик, Азәрбайҹанын ҝөркәмли елм хадими Азад Мирзәнҹанзадә Али Аттестасийа Комисссийасынын (ААК) сәдри олдуғу дөврдә “Билҝи” дәрҝисинин серийаларыны Бейнәлхалг стандартлара ҹаваб вердийини ҝөрә йүксәк гиймәтләндирилмиш, намизәдлик вә докторлуг диссертасийаларынын нәтиҹәләринин “Билҝи” дәрҝисинин серийаларында дәрҹ олунмасыны төвсийә етмишди.
Дәрҝинин серийаларынын илдә дөрд нөмрәси вахтлы-вахтында дәрҹ олунмуш һәм елми иҹтимаиййәтә,һәм дә Милли Елмләр Академийасынын Мәркәзи Киртабханасынын көмәйи сайәсиндә Асийа, Авропа вә Америка гитәсиндә йерләшән дөвләтләрин 10 китабханасына ҝөндәрилмишдир. Ейни заманда дүнйанын бир чох өлкәләрдән ҝөркәмли алимләр дәрҝинин мүхтәлиф серийаларында чохсайлы мәгаләләр дәрҹ етдирмишдиләр.
Журналлар актив фәалиййәт ҝөстәрдийи дөврдә вә илләрдә республиканын бүтүн нүфузлу алимләринин елми мәгаләләри һәмин дәрҝиләрдә дәрҹ олунурду вә онларын бир чоху һәм Редаксийа шурасында һәм дә “Билҝи” дәрҝисининин айры-айры серийаларынын редаксийа һейәтләриндә иштирак едирдиләр.
Бизә мәлум олмайан сәбәбләр үзүндән дәрҝинин серийалары ААК-ын нүфузлу журналлар сийаһысындан чыхарылдыгдан вә ҹәмиййәтин кирайә галдығы йер башга тәшкилата верилдикдән сонра “Билҝи” дәрҝисинин нәшри чәтинләшди. Бунлара бахмайараг дәрҝинин бүтүн серийалары 2006-ҹы илин ахырына гәдәр өз ишини давам етдирмишдир.
Һал-һазырда “Билҝи” дәрҝисинин фәалиййәтинин давам етдирилмәси барәдә дүнйанын мүхтәлиф йерләриндән мүраҹиәтләр едилир вә инди дә АР “Тәһсил” Ҹәмиййәти бу иши башга формада давам етдирмәйә ҹалышыр. Мүхтәлиф рәсми инстансийалара мүраҹиәтләримиз ҹавабсыз галдығындан “АгРа” Елмин Инкишафына Дәстәк Иҹтимаи Бирлийи (“АгРа” ЕИДИБ) илә бирҝә бу ишләрин давам етдирилмәси барәдә мүвафиг разылыг әлдә едилмишдир. Бу мөвзуларда www.аqrа.аz өврагында (сайт) мүхтәлиф елми мәгаләләр вә материаллар дәрҹ едилмәси давам етдирилир.
Һәмин өврагда илк олараг 1999-2006-ҹы илләрдә “Билҝи” дәрҝиси серийаларында дәрҹ олунан өнәмли мәгаләләрин онларын дәрҝиләрдә дәрҹ едилдийи мүхтәлиф дилләрдә хүласәләрини (аннотасийа) вермәйи дүшүнүрүк.
Изләйин!

Јекунда “Билҝи”дәрҝисинин бүтүн серйаларынын әрсәйә ҝәлмәсиндә вә 8 ил әрзиндә нәшриндә әмәйи олан бүтүн алимләрымизә, зийалыларымыза вә мәгаләләри, йазылары нәшр олунан 3000-дән чох мүәллифләрә (дүнйасыны дәйишәнләр дә дахил олмагла) өз миннәтдарлығымы чатдырараг билдирирәм ки, һазырда АР-нын “Тәһсил” Ҹәмиййәти Бакы шәһәри Хоҹалы проспекти 24а
үнванында йерләшир вә “АгРа” ЕИДИБ илә бирҝә Азәрбайҹанын елминин, тәһсилинин, мәдәниййәтинин ирәли ҝетмәсинә, йүксәлмәсинә хидмәт етмәйи өзүнүн мүгәддәс вәзифәси һесаб едир.Бу сәпҝидә мүхтәлиф елми мәгаләләринизи, йазыларынызы, арашдырмаларынызы, тәклифләринизи һазырда бирҝә фәалиййәт ҝөстәрән АР “Тәһсил” Ҹәмиййәти вә “АгРа” ЕИДИБ-ә тәгдим едә биләрсиниз.

Әлагә: 050 662-47-54, 055-206-05-24, 012 490-33-53
Е-маил: aqra_tehsil@mail.ru
Өвраг (сайт): www.aqra.аz

Почт үнваны: АЗЕ 1025, Бакы шәһ. Хоҹалы пр.24а
Һөрмәтлә, Азәрбайҹан Республикасы,
Тәһсил Ҹәмиййәти идарә һейәтинин сәдри Нуғай Әлийев

П.С.1. Һәмин өврагда 1999-2006-ҹы илләрдә дәрҝиләрдә ҝедән бүтүн мәгаләләрин саһәләр вә илләр үзрә мүндәриҹатлары дәрҹ олунаҹагдыр.
П.С.2. Имкан дүшдүкҹә, һәм дә охуҹуларын арзусу нәзәрә алынараг мәгаләләрин бир гисминин там мәтнинин дәрҝиләрдә дәрҹ олундуғу дилдә өврагда йерләшдирилмәси планлашдырылыр.
П.С.3. Бундан башга ашағыда гейд олунан пуллу хидмәтләр дә ҝөстәрилә биләр:
— Һәмин елми мәгаләләрин (мүәллиф һүгугу сахланылмагла) дүнйанын мүхтәлиф дилләринә тәрҹүмә едилмәси вә арзу едәнләрә почт васитәсилә ҝөндәрилмәси мәсәләсинә бахыла биләр.
— Арзу едәнләр 1999-2006-ҹы илләрдә һәмин дәрҝиләрдә дәрҹ едилмиш мәгаләләрин фотосурәтләрини һәм ади почт васитәсилә, һәм дә електрон почт васитәсилә әлдә едә биләрләр.
“Bilgi” dәrgisinin funksional tәşkilatı strukturu
(1999-2006) bu cür idi: