Ҝәмигаjа зирвәсинә ҝедән “Јолчу”

4 апреля, 2017 Таныјырыг таныјаг

Будүнjаданкөчүб– өлмәjәнләр

Јолчу, jолун узагдыр

-Јолчу, jолун узагдыр!
-Олсун, мән ҝедәсиjәм.
-Јолчу, һава сазагдыр!
-Олсун, мән ҝедәсиjәм.
-Јолчу, бах, туфан ҝәлир!

-Олсун, мән ҝедәсиjәм.
-Јолчу, өмүр ҝөдәлир…
-Олсун, мән ҝедәсиjәм.
-Јолчу, һара ҝедирсән?
-Арзумун мәнзилинә.
-Јолчу, jахшы jол сәнә!
1979-ҹу ил

Әждәр Әлиш оғлу Фәрзәлиjев 1937-ҹи ил мартын 23-дә Ағҹабәди шәһәриндә садә кәндли аиләсиндә анадан олмушдур. Бабасы чох зәнҝин олса да, Совет һакимиjjәти дөврүндә ифласа уғрамыш, оғлу Әлиш вә диҝәр өвладлары илә бирликдә Ағҹабәдинин кичик мәһәлләләринин бириндә jашамышдыр. Узун илләр сонра Әждәр Фәрзәли өз дәjәрли монографиjаларындан бирини – “Дәдә Горгуд сөзү” китабыны бабалары Мәшәди Фәрзәлинин вә Мәшәди Беһбудун, “Һамы jенидән доғулмалыдыр” шеирләр китабыны исә атасы Әлишин унудулмаз хатирәсинә итһаф едир. Әждәр Фәрзәли атасы Әлиши чох кичик jашларында итирир, баҹы вә гардашы илә анасы Мәдинә ханымын һимаjәсиндә галыр. Бүтүн бунлара бахмаjараг, о, дәрсләриндән әла гиjмәтләр алыр. Аҹлыг, еһтиjаҹ, мүһарибәнин ағыр сынаглары онун охумаг һәвәсини сөндүрә билмир. Әждәр Фәрзәли 1955-ҹи илдә орта мәктәби битирир вә сәнәдләрини Азәрбаjҹан Дөвләт Университетинин журналистика шөбәсинә тәгдим едир вә гәбул олур.

Әждәр Фәрзәли jарадыҹылыға Университетдә охудуғу илк ҝүнләрдән башлаjыр. Онун илк шеири 1956-ҹы ил иjун аjында “Пионер” журналында дәрҹ олунур. Даһа сонра ҝөзәл мәгаләләрлә мәтбуат органларында чыхыш едир.

Тәһсилини мүвәффәгиjjәтлә баша вурдугдан сонра Әждәр Фәрзәли мүхтәлиф мәтбуат органларында – “Азәрбаjҹан ҝәнҹләри”, “Абшерон” гәзетләриндә, “Диалог” вә “Мүхбир” журналларында вә о ҹүмләдән 1966-1967-ҹи илләрдә Ағҹабәдидә нәшр олунан “Сүрәт” гәзетиндә мүхтәлиф вәзифәләрдә — хүсуси мүхбир, шөбә мүдири ишләмишдир. Һәмин илләрдә Әждәр Фәрзәли намизәдлик диссертасиjасы үзәриндә ишләjир, лакин мүәjjән сәбәбләрә ҝөрә онун елми иши тәхирә салыныр.

Мәтбуат органларында чалышан дөврдә иҹтимаиjjәтдә сәс салан 200-ә гәдәр елми мәгалә илә силсилә чыхышлар едән Әждәр Фәрзәли, еjни заманда дәjәрли етимоложи арашдырмалар апармыш, мүхтәлиф елми нәтиҹәләрә ҝәлмишдир ки, бу да сонралар онун елми фәалиjjәтинә тәкан вермишдир. Һәмин мәгаләләрдән бир нечәсини нәзәринизә чатдырырыг:

1.      Низами сораглы Бәрдә;
2.      Азәрбаjҹан сөзүнүн ишығында;
3.      Хач-Од нишаныдыр;
4.      Оддан сөзә гәдәр;
5.      Нечә Тәбриз вар?;
6.      Дил әвәзсиз сәрвәтдир;
7.      Ана китабымыз;
8.      Нахчыван-Шумер әлагәләри;
9.      Короғлу мәскәнләри;
10. Вәтән анлаjышынын тарихи;
11.    Низами вә Дәрбәнд;
12.    Дәдәм Горгуд Америкада;
13.    Фүзули-Пәмбеjи-дағи ҹүнун;
14.    Түрк сөзү һаггында;
15.    Әфшарлар Хәзәр дәнизиндән Гара дәнизәдәк;
16.    Азәрбаjҹанын ән гәдим хәритәси;
17.    Гобустанын дүнjа шөһрәти;
18.    Ҝәмигаjада Марал һекаjәси;
19.    Аj арабасы;
20.    Бир даһа Нуһун гәбри һаггында вә с.

Мәһз бу мәгаләләр мәтбуатда бөjүк сәс-күjә сәбәб олмуш вә мүхтәлиф тәдгигат мөвзуларына чеврилмишдир.

Әждәр Фәрзәли һәjатындакы наилиjjәтләрлә jанашы, һәм дә онун дахили зәнҝинлиjини үзә чыхаран шеирләрин мүәллифи олмушдур. Онун шеирләри рус, украjна, фарс, франсыз дилләринә тәрҹүмә олунмушдур. Онун илк шеирләр китабы 1970-ҹи илдә “Ҝәнҹлик” нәшриjjаты тәрәфиндән чап олунан “Көрпү” шеирләр топлусудур. Сонракы илләрдә 1979-ҹу илдә һәмин нәшриjjат тәрәфиндән чап олунан “Јолчу, jолун узагдыр”, 1982-ҹи илдә “Торпагдан сәс ҝәлир”, 1984-ҹү илдә “Көнүлүн нәғмәләри”, 1997-ҹи илдә “Озан” нәшриjjаты тәрәфиндән чап олунан “Һамы jенИдән доғулмалыдыр” вә нәһаjәт, 2010-ҹу илдә “Јазычы” вә “Азәрнәшр” нәшриjjаты тәрәфиндән чап олунан “Јаныр бүтүн пәрванәләр” вә “Дурналар” шеирләр китабы охуҹулар арасында хүсуси рәғбәт газанмышдыр. Шеир вә поемаларынын әсас мөвзусу заманын ағры-аҹылары илә чарпышан инсанын дахили jашантылары, бәшәри севҝи, вәтәнпәрвәрлик дуjғуларыдыр.

Тәсадүфи деjил ки, 1976-ҹы илдә Азәрбаjҹанын Халг шаири Рәсул Рза она бөjүк дәстәк ҝөстәрмишдир. Сонралар Әждәр Фәрзәли “Һамы jенидән доғулмалыдыр” вә “Јаныр бүтүн пәрванәләр” шеирләр китабында буну хүсуси миннәтдарлыгла вурғулаjараг, она сонсуз тәшәккүрүнү билдирмишдир.

Шаир-тәдгигатчы, Азәрбаjҹаншүнас Әждәр Фәрзәлинин үмумиликдә 19 китабы ишыг үзү ҝөрмүшдүр. Онлардан 4-ү “Әбәди jол”, “Алын jазысы тарихдир…”, “Азадлыг дилиндә данышаг” вә “Салам, Лаjисги дағлары” сәнәдли –етнографик повест, 7-си jухарыда геjд етдиjимиз шеир китаблары, 8-и исә монографиjалардыр. Әждәр Фәрзәлинин монографиjалары бунлардыр:

1.      “Дәдә Горгуд jурду” 1989 “Азәрнәшр”
2.      “Дәдә Горгуд jолу” 1995 “Азәрнәшр”
3.      “Низами зирвәси” 1996 “Ҝәнҹлик” нәшриjjаты
4.      “Дәдә Горгуд сөзү” 1999 “Маариф” нәшриjjаты
5.      “Ҝәмигаjа-Гобустан әлифбасы” 2003 “Азәрбаjҹан Милли Енсиклопедиjасы нәшриjjат-полиграфиjа бирлиjи”
6.      “Ноjев Ковчек и Гjамигаjа- Гобустанскиj алфавит” ГАПП-полиграф 2005 (рус дилиндә) (“Ноев Ковчег и Гямигая и Гобустанскиj алфавит”)
7.      “Ҝәмигаjа-Гобустан мәдәниjjәти” 2008 “Нурлан” нәшриjjаты
8.      “Ҝәмигаjа-Гобустан мәдәниjjәтинин ишығында” Бакы, “Шәмс” 2010

“Дәдә Горгуд” силсиләсиндән олан әсәрләриндә алим дилчилиjин мүһүм саһәси олан етимолоҝиjанын әсас принсипләрини ишләjиб һазырлаjыб, ону елми дәгигликлә ашкар едиб, азәрбаjҹан дилинин тарихи инкишаф jолуна нәзәр jетирәрәк, улу дилин сиррини ачмаға чалышыб, еjни заманда Азәрбаjҹан мифолоҝиjасынын изи илә ҝедәрәк, бир сыра jени елми нәтиҹәләрә ҝәлмишдир. Әждәр Фәрзәли “Дәдә Горгуд китабы”нда биринҹи боjун сиррини ачмыш, “Дәдә Горгуд Китабы” нын, дилинин, сөзүнүн кифаjәт дәрәҹәдә ачылмамыш бир чох сирриндән дә сораг вермишдир. О ҹүмләдән Азәрбаjҹанын бир сыра jер вә инсан адларынын сөз ачымыны шәрһ едәрәк, од вә су инамы, халгларын вә дилләрин улу гоһумлуғу консепсиjасыны даһа ҝениш тәгдим едәрәк, мүхтәлиф изаһлар вермишдир.

Әждәр Фәрзәли 1976-ҹы илдән башлаjараг өмрүнүн сон ҝүнләринәдәк әсас ҝүҹүнү “Ҝәмигаjа-Гобустан” абидәләринин тәдгигинә, арашдырмасына сәрф етмишдир. Алимин әсас мәгсәди Азәрбаjҹан әразисиндә гәдим мәдәниjjәтин-унудулмуш сивилизасиjанын изләрини ашкара чыхармаг вә системли монографик тәһлил етмәкдән ибарәт олмушдур. О ҹүмләдән:

—          Азәрбаjҹанын гаjаүстү тәсвирләринин шифрәсини ачмаг вә охумаг;
—          Гаjаүстү тәсвирләрин башланғыҹ мәрһәләсини мүәjjән етмәк;
—          Ҝәмигаjа рәсмләри илә Гобустан рәсмләринин мүгаjисәсини апармаг, онлары тутушдурмаг вә үмуми нәтиҹәjә ҝәлмәк;
—          Ҝәмигаjа-Гобустанын дүнjанын мүхтәлиф реҝионларында ашкар едилән гаjа тәсвирләри илә мүгаjисәдә әсас фәргләрини мүәjjән етмәк;
—          Ҝәмигаjа-Гобустан рәсмләринин лексикасыны, текстоложи мәтнләрини үзә чыхармаг вә охумаг;
—          Ҝәмигаjа-Гобустан гаjа тәсвирләринин һансы дилләрдә jазылдығыны ашкара чыхармаға чалышмаг;
—          Ҝәмигаjа-Гобустан рәсмләринин Азәрбаjҹана сонралар ҝәлмиш етносларын вә бу торпағын ән гәдим jерли сакинләринин jарадыҹылыг наилиjjәтләрини әкс етдирдиjини мүәjjән етмәкдән ибарәт олмушдур.

Алим Ҝәмигаjа-Гобустан рәсмләрини илк дәфә елми-тарихи, мүгаjисәли вә методоложи ҹәһәтдән системли шәкилдә тәһлил едиб, бу гәнаәтә ҝәлмишдир ки, Ҝәмигаjа-Гобустан бу ҝүнәдәк елмә аз мәлум олан бир сивилизасиjаны тәмсил едир. О, гәдим Јунан, Һинд, Мисир, Шумер вә башга сивилизасиjалардан даһа әввәл jаранмыш вә өзүндән сонра ҝәлән бүтүн мәдәниjjәтләрә-сивилизасиjалара чох ҝүҹлү тәсир ҝөстәрмишдир. Ҝәмигаjа-Гобустан мәдәниjjәти билаваситә Азәрбаjҹан-Түрк (оғуз) халгына мәхсусдур. Ҝәмигаjа-Гобустан абидәләринә истинадән Бөjүк дашгын вә Нуһун ҝәмиси һаггында әфсанәләр мәһз Азәрбаjҹанда jаранмыш вә бурадан бүтүн дүнjаjа jаjылмышдыр. Әждәр Фәрзәлинин мисилсиз кәшфләриндән бири чохшәкилли-чохишарәли гәдим Азәрбаjҹан әлифбасыны кәшф етмәсидир: Ҝәмигаjа-Гобустан абидәләринә истинадән 440-дан чох сөз охумасыдыр. Бундан әлавә, алим илк милли хәритәни кәшф етмишдир. О, сүбут етмишдир ки, Азәрбаjҹан гәдим вә мүкәммәл фонографик әлифбанын вәтәнидир вә дүнjа әлифбаларынын чоху гәдим Азәрбаjҹан әлифбасындан игтибасла jарадылмышдыр. О ҹүмләдән: Финикиjа, Јунан-Латын, Һинд, Славjан-Кирил, Англо-сакс, Алман, Етруск-Ибер, Әрәб, Ермәни, Маjjа (Америка) вә башга әлифбалар гәдим Азәрбаjҹан Ҝәмигаjа-Гобустан мәншәлидир. Алим сүбут етмишдир ки, илк Азәрбаjҹан (түрк-оғуз) әлифбасы-Ана әлифбамыз 32 һәрфдән ( 9 саит вә 23 самит) сәсдән ибарәт олмушдур. Мәһз бу кәшф етдиjи әлифба саjәсиндә 440 сөзү охумушдур.

Әждәр Фәрзәлинин jухарыда геjд етдиjимиз мисилсиз кәшфләриндән бири дә илк милли хәритәмиздир. О, бу хәритәjә, әсасән, Ашина хаганлығы һаггында ҝениш тәсәввүр jарадыр вә илк милли хәритә илә мүасир хәритәнин мүгаjисәли тәһлилини верир. Бундан әлавә, Әждәр Фәрзәли “Пирәбәдил” халчасынын шифрәләрини илк дәфә үзә чыхармыш 5 рәгәминин мөҹүзәләрини вермиш вә дүнjа халгларынын фолклорунда вә бир сыра башга абидәләрдә тәсвир олунан Бураг ат-шимшәк ат һекаjәсинин мәнбәjини мәһз Ҝәмигаjа – Гобустан абидәләриндән ҝөтүрүлдүjүнү сүбут етмишдир.

Әждәр Фәрзәли геjд едир ки, Ҝәмигаjа–Гобустан мәдәниjjәти Азәрбаjҹанындыр вә билаваситә Азәрбаjҹан–Түрк (оғуз) халгына мәхсусдур. Онун jарадылмасында вә jашадылмасында Азәрбаjҹанын буҝүнкү сакинләринин, улу бабаларынын хидмәти олмушдур. Бундан әлавә, Ҝәмигаjа-Гобустан рәсмләри гәдим Азәрбаjҹан, гәдим инсан ҹәмиjjәти, о ҹәмиjjәтин һәjат-мәишәт әхлаг нормалары, инам вә адәтләри, jарадыҹылыг дүшүнҹәләри, елми-мифик бахышлары, инсана вә әтраф аләмә гаjғылы мүнасибәти вә с. һаггында ҝениш информасиjа вә билик вермәк имканындадыр.

Алим гаjаүстү тәсвирләрә әсасән мусиги аләтләрини ашкара чыхармыш, беләликлә, мусигинин, муғамын бешиjинин мәһз Азәрбаjҹан олдуғуну бир даһа сүбут етмишдир.

Елм фактлара әсасланыр. Әждәр Фәрзәлинин силсилә “Ҝәмигаjа-Гобустан” монографиjаларында ирәли сүрүлән фикирләр, апарылан тәһлилләр, чыхардығы нәтиҹәләр билаваситә фактларла, гаjа тәсвирләри илә тәсдиг олунур.

Азәрбаjҹан Республикасынын Президенти Илһам Әлиjев “Гобустан Дөвләт Тарихи-Бәдии Горуғу әразисиндә jерләшән тарихи вә мәдәни сәрвәтләрин горунмасы һаггында” 11 иjун 2007-ҹи ил тарихли сәрәнҹамында Гобустаны халгымызын милли сәрвәти, дүнjада бу типли абидәләрин ән зәнҝини адландырыб, бу абидәләри горумаг вә даһа дәриндән тәдгиг етмәк үчүн конкрет тапшырыглар вермишдир.

Әждәр Фәрзәли 2010-ҹу илдә нәшр олунан “Ҝәмигаjа-Гобустан мәдәниjjәтинин ишығында” монографиjасында бир зиjалы вә Ҝәмигаjа-Гобустан рәсмләринин тәдгигатчысы кими, бу сәрәнҹамдан ирәли ҝәлән тапшырыгларын – вәзифәләрин jеринә jетирилмәсинин вә Президент Сәрәнҹамынын иҹрасынын ләнҝимәсинин әсас сәбәбләриндән бири Ҝәмигаjа-Гобустан рәсмләринин охунмасы вә елми сирринин ачылмасы мәсәләсинин һәлә дә ҝүндәмә ҝәтирилмәмәсиндән чох нараһатлыг һисси кечирдиjини билдирир. Әждәр Фәрзәли һәмин монографиjасында чох фаjдалы тәклифләр ирәли сүрүр вә геjд едир ки, сон 200 илдә Гобустан дәфәләрлә фәлакәтлә үз-үзә , көмәксиз галыб. Јалныз 1969-ҹу илдә Үмуммилли лидеримиз Һеjдәр Әлиjевин һакимиjjәтә ҝәлмәси илә Гобустан мәһв едилмәкдән һәмишәлик хилас едилиб.

2009-ҹу ил апрелин 24-дә Нахчыван шәһәриндә “Нуһ Пеjғәмбәр, дүнjа туфаны вә Нахчыван” беjнәлхалг симпозиуму кечирилир. Симпозиумда Азәрбаjҹанын аjрылмаз һиссәси олан Нахчыванын мин илләр әрзиндә кечмиш олдуғу тарихи инкишаф мәрһәләләри ҝениш мүзакирә олунур. Нахчыван Мухтар Республикасы Али Мәҹлисинин сәдри, һөрмәтли Васиф Талыбов ҝириш сөзү илә ачараг нәзәрә чатдырыр ки, Нахчыванын тарихи билаваситә Азәрбаjҹанын тарихидир. Бу тарихи өjрәнмәjә, арашдырмаға, тарихи һәгигәтләри ашкара чыхармаға вә дүнjаjа чатдырмаға бу ҝүн даһа бөjүк еһтиjаҹ вар.

Симпозиумда Түркиjәнин , Иранын , Мисирин алимләри илә jанашы академикләр, милләт вәкилләри: Иса Һәбиббәjли вә Исмаjыл Һаҹыjев, АМЕА Тарих Иститутунун директору, АМЕА-нын мүхбир үзвү, милләт вәкили Јагуб Маһмудов, Азәрбаjҹанда Ататүрк Мәркәзинин директору, АМЕА-нын мүхбир үзвү, милләт вәкили Низами Ҹәфәров, АМЕА-нын З.Бүнjадов адына Шәргшүнаслыг Институтунун директору, филолоҝиjа елмләри директору, профессор Ҝөвһәр Бахшәлиjева, Азәрбаjҹанда Игтисад Университетинин профессору, тарих елмләри доктору Аббас Сеjидов, АМЕА-нын мүхбир үзвү Вәли Бахшәлиjев, АМЕА-нын мүхбир үзвү Әбүлфәз Гулиjев, jазычы Анар (2005-ҹи илдә илк дәфә кечирилән бу типли тәдбирә ҝөркәмли түрколог алим Мурад Аҹы да гатылмышды) вә башга дүнjа шөһрәтли алимләрлә jанашы, АМЕА-Нәсими адына Дилчилик Институтунун бөjүк елми ишчиси, филолоҝиjа елмләри намизәди Әждәр Фәрзәли дә иштирак едир вә мәрузәсиндә Нахчыванын дүнjа тарихиндә jери, Азәрбаjҹан түркләринин тәфәккүрүндә Нуһун туфаны, дүнjа сивилизасиjасы просеси вә Нахчыван, Нуһ түрбәси, үмумдүнjа туфаны, әрәб мәнбәләриндә вә үмумтүрк тарихиндә Нуһун ҝәмиси рәгәмләрин дили илә, Нуһ пеjғәмбәр вә дүнjа туфаны илә бағлы рәваjәтләр вә инамлар, Ҝәмигаjа тәсвирләриндә jазы үнсүрләри, Ҝәмигаjа топонимләри, Ҝәмигаjа-Гобустан мәдәниjjәти, Нуһ туфанынын jашыды олан абидәләр вә башга мөвзуларда гәдим Нахчыванла бағлы тарихи һәгигәтләрә елми аjдынлыг ҝәтирмиш, өз фикирләрини билдирмишдир.

Академик Иса Һәбиббәjли симпозиумда охудуғу мәрузәсиндә Әждәр Фәрзәлинин тәдгигатларына jүксәк гиjмәт верәрәк, демишдир: “Әждәр Фәрзәли чағдаш мәрһәләдә Ҝәмигаjа-Гобустан мәдәниjjәтинин әсас тәдгигатчысыдыр”.

Әждәр Фәрзәли бүтүн өмрү боjу өзүнү елми ахтарышлара һәср етмишдир. Уҹа Танры алими хош саатда jарадараг, она парлаг истедад , феноменал jаддаш, битиб-түкәнмәjән сәбир, ирадә, jүксәк дахили мәдәниjjәт, абыр-һәjа вә ән нәһаjәт бир көрпә сафлығы бәхш етмишдир. Әждәр Фәрзәли өзү һаггында jаздығы “Утанырам” шеириндә белә деjир:

Бу нә хасиjjәтдир, Аллаһ?!
Ҝүнаһым jох, утанырам,
Ушаг кимиjәм, деjирләр,
Нә деjирләр, инанырам.
Бәс инанмаjым, неjләjим?!
Бу дәрди кимә сөjләjим?!
Бу нә хасиjjәтдир, Аллаһ?!
Бу нә тәбиәтдир, Аллаһ?!
Әлиндә аҹиз галмышам….
Ҝүнаһым jох, утанырам, утанырам.

Бүтүн бу кеjфиjjәтләр бир шәхсиjjәт бүтөвлүjүнүн ҝөстәриҹиләридир. Әждәр Фәрзәли, һәм дә чох ҝөзәл аилә башчысы иди. О , садиг һәjат jолдашы , нүмунәви валидеjн, чох ҝөзәл баба иди. Алимин бир гыз өвлады вә ики оғлан нәвәси вар. Әждәр Фәрзәли нәвәләрини – Хаган вә Ҹавиданы һәдсиз чох севир , санки онларла нәфәс алырды.

Әждәр Фәрзәли 2011-ҹи ил jанварын 21-и соjуг гыш ҝеҹәсиндә гәфил өлүмүн һәдәфинә туш ҝәлди. Алим доғулдуғу Ағҹабәди шәһәриндә торпаға тапшырылды. О, әбәдиjjәтә говушду. Һәмин ҝүн гәмли булудларын донмуш ҝөз jашлары бир анда алимин мәзарыны ағаппаг, һәлә jазылмамыш дәфтәр кими өртдү. Әждәр Фәрзәлинин узун илләр өнҹә jаздығы шеир парчасы инди онун мәзар дашыны бәзәjир :

Гыш ҝәләр, шаирләрин
Мәзарына гар jағар,
Јағар ағ-ағ зәр кими,
Ағ-ағ сәтирләр кими,
Ағ гафиjәләр кими…
Гыш ҝәләр, шаирләрин
Мәзарына гар jағар,
Јағар гәмли шеир тәк,
Һеj аһәстә-аһәстә….
Дүшәндә мәзар үстә
Өзүндән мисраланар,
Өзүндән рәдифләнәр,
Өзүндән һеҹаланар….
Јағар jағдыгҹа о гар….
Һәзин дастана дөнәр….
Шаирләрин гәбри дә
Гышда бир ағ ҹилдли,
Китаб кими ҝөрүнәр.

Өмрүнү шәрәф вә намусла әсл шәхсиjjәт кими баша вуран Әждәр Фәрзәлинин ады тарихдә, ону севәнләрин гәлбиндә әбәди олараг jашаjаҹагдыр. Аллаһ рәһмәт еләсин!

Геjд: һазырки материалын һазырланмасында ҝөстәрдиjи мүстәсна көмәjә ҝөрә Фәтәлиjева Көнүл Әждәр гызына миннәтдарлығымызы билдиририк.

Аббас Сеjидов – тарих елмләри доктору, профессор
Мирәләкбәр Сеjидов – мүстәгил арашдырыҹы

525-ҹи гәзет, 08.11.2012-ҹи ил № 203(3759)

Сөзарды: “Һәр бир jараныш jазыр өзүнә баш дашы!” – Ваһид Рзаjев

“Ҝәмигаjа – Гобустан мәдәниjjәтинин ишығында”
Китабы jүклә